Felsefe Bölümü Hangi Fakülteye Bağlıdır? Basit Bir Sorudan Büyük Bir Resme
Eskişehir’de kampüs yolunda yürürken sık sık duyduğum bir soru var. Bazen bir öğrenci soruyor, bazen aileler, bazen de “Ben bunu hep merak etmiştim” diye başlayan sohbetlerin ortasında geliyor: Felsefe bölümü hangi fakülteye bağlıdır? İlk bakışta basit gibi duran bu soru, aslında üniversite yapısını, bilimlerin nasıl sınıflandırıldığını ve felsefenin bu yapı içindeki yerini anlamak için güzel bir kapı aralıyor.
27 yaşındayım, üniversitede çalışıyorum ve akademik dünyayı içeriden gözlemleme şansım var. Ama şunu da çok iyi biliyorum: Herkes üniversite sistemine akademik gözlükle bakmak zorunda değil. O yüzden bu yazıda felsefe bölümünün hangi fakülteye bağlı olduğunu, bilimsel ama herkesin rahatça anlayabileceği bir dille anlatmaya çalışacağım.
Felsefe Bölümü Hangi Fakülteye Bağlıdır? Kısa ve Net Cevap
Önce en net cevabı verelim:
Felsefe bölümü hangi fakülteye bağlıdır? Türkiye’de ve dünyadaki üniversitelerin büyük çoğunluğunda felsefe bölümü, Edebiyat Fakültesi ya da Fen-Edebiyat Fakültesi bünyesinde yer alır.
Yani felsefe, ne mühendislik binasında ne de tıp fakültesinin koridorlarında karşımıza çıkar. Onun yeri daha çok insan düşüncesinin, kültürün, dilin ve tarihin konuşulduğu alanlardır. Bu durum tesadüf değil; birazdan nedenlerine değineceğim.
Bilimsel Açıdan Bakarsak: Felsefe Nereye Ait?
Bilimleri büyük bir kitaplık gibi düşünelim. Bir rafta doğa bilimleri var: fizik, kimya, biyoloji. Diğer rafta sosyal bilimler duruyor: sosyoloji, psikoloji, siyaset bilimi. Bir de bu rafların arasında dolaşan, bazen hepsine soru soran bir “meraklı okur” var. İşte felsefe tam olarak bu rolde.
Felsefe, “Bu bilgi neye dayanıyor?”, “Doğru dediğimiz şey ne kadar doğru?” gibi temel sorularla ilgilenir. Bu yüzden felsefe bölümü hangi fakülteye bağlıdır sorusunun cevabı, onun doğrudan bir uygulama alanından çok düşünsel bir alanla ilişkili olduğunu gösterir. Edebiyat ve Fen-Edebiyat Fakülteleri, bu tür sorgulayıcı disiplinler için doğal bir yuva gibidir.
Fen-Edebiyat Fakültesi Nedir, Felsefe Burada Ne Yapar?
Fen-Edebiyat Fakültesi biraz karma bir yapıya sahiptir. Bir tarafında matematik ve fizik gibi sayısal bölümler vardır, diğer tarafında tarih, dil ve felsefe gibi alanlar. İlk başta bu garip gelebilir. Ama aslında oldukça mantıklıdır.
Çünkü felsefe, hem sayısal bilimlerin temelini sorgular hem de beşeri bilimlerle yakın ilişki içindedir. Bir matematikçi “kanıt” der, bir filozof “kanıt nedir?” diye sorar. Bu yüzden aynı çatı altında bulunmaları, üniversite mantığı açısından oldukça anlamlıdır.
Günlük Hayattan Bir Benzetme
Bunu biraz daha günlük bir örnekle anlatayım. Üniversiteyi büyük bir şehir gibi düşünün. Mühendislik Fakültesi, üretim yapan fabrikaların olduğu sanayi bölgesi olsun. Tıp Fakültesi hastanelerin olduğu sağlık merkezi. Edebiyat ya da Fen-Edebiyat Fakültesi ise kütüphaneler, kafeler ve uzun sohbetlerin döndüğü meydanlar gibi.
Felsefe de tam bu meydanın ortasında durur. Herkes oradan geçer, bazen durur, bazen sadece bakıp devam eder. Ama orada olması, şehrin ruhunu belirler. İşte felsefe bölümü hangi fakülteye bağlıdır sorusunun cevabı da bu ruhla ilgilidir.
Neden Hukuk ya da İlahiyat Değil?
Bu da sık gelen bir soru. “Felsefe neden hukuk fakültesine bağlı değil?” ya da “İlahiyatla daha yakın değil mi?” diye soranlar oluyor. Aslında felsefe bu alanlarla temas hâlindedir ama doğrudan onlara bağlı değildir.
Hukuk daha çok kuralların nasıl uygulanacağıyla ilgilenir, ilahiyat belirli bir inanç sistemini merkeze alır. Felsefe ise bir adım geri çekilip “kural nedir?”, “inanç ne anlama gelir?” diye sorar. Bu mesafe, felsefenin bağımsız duruşunu korumasını sağlar. Bu yüzden felsefe bölümü hangi fakülteye bağlıdır sorusunun cevabı, genellikle Edebiyat ya da Fen-Edebiyat Fakültesi olur.
Eskişehir’den Bir Gözlem
Eskişehir’de üniversite ortamı oldukça canlı. Öğrencilerle sohbet ederken fark ediyorum ki, felsefe bölümü çoğu zaman “ne iş yapar?” sorusuyla anılıyor. Ama aynı zamanda en çok merak edilen bölümlerden biri. Belki de bu yüzden, hangi fakülteye bağlı olduğu bile başlı başına bir araştırma konusu oluyor.
Sonuç: Felsefenin Yeri Bir Bina Değil, Bir Bakış Açısı
Özetle, felsefe bölümü hangi fakülteye bağlıdır sorusunun cevabı bize şunu gösteriyor: Felsefe, üniversitenin düşünsel merkezinde yer alır. Edebiyat ya da Fen-Edebiyat Fakültesi çatısı altında olması, onun soru soran, anlam arayan ve farklı disiplinleri birbirine bağlayan doğasına uygundur.
Belki de asıl önemli olan, felsefenin hangi fakülteye bağlı olduğu değil; hangi soruları sormaya devam ettiği. Çünkü iyi sorular, her zaman doğru binayı bulur.